عصب کشی دندان ها چگونه انجام می شود

بسیاری از کسانی که به نوعی با بیماری های دندانی درگیرند حتما در طول پروسه درمانی خود اصطلاح عصب کِشی- که برخی اوقات به اشتباه «عصب کُشی» تلفظ می شود- یا «روت کانال» را شنیده اند.

این عنوان از سه کلمه Root به معنای ریشه و Canal به معنای مجرا و Therapy به معنی معالجه تشکیل شده که مفهوم کلی آن معالجه مجرای ریشه دندان است و شاخه ای از دندان پزشکی به نام اندو یا اندودنتیکس به شمار می آید که شامل دانش و اعمالی است که به معالجه و حفظ ریشه دندان می پردازد وظیفه تشخیص و درمان پالپ های آماسی و بیمار شده را به عهده دارد.با این توضیحات درمان ریشه با روت کانال تراپی عبارت است از درمان دندانی که به علت پوسیدگی وسیع مجاور اتاق عصب در معرض از دست رفتن است. مسئله درمان کانال ریشه دندان همواره برای افراد با سوال ها و ابهامی هایی همراه است. بسیاری از افرادی که برای درمان ریشه دندان خود به دندان پزشک مراجعه می کنند، دغدغه هایی در مورد آینده دندان عصب کشی شده دارند. اغلب این باور عمومی وجود دارد که عصب کشی، دندان ها را ضعیف می کند.

نکات مهم قبل و بعد از عصب کشی دندان

البته بسیاری از دندان پزشکان هم با توصیه به روکش کردن دندان عصب کشی شده، این تلقی را در مراجعان به وجود می آورند که دندان ها بعد از عصب کشی، ضعیف و شکننده می شوند. به دلیل وجود همین سوالات متعدد که اغلب هم بین کسانی که با این مشکل مواجه اند، مشترک است، پاسخ تعدادی از سوالات متداول مرتبط با این موضوع را از دکتر امید دیانت، استادیار بخش اندونتیکس دانشکده دندان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و متخصص جراحی و درمان ریشه دندان جویا شدیم.

درمان ریشه یا اندودنتیکس چیست؟
به درمان کانال های داخل دندان، درمان ریشه می گویند، این درمان با هدف از بین بردن درد یا عفونت از داخل دندان انجام می شود و هدف ما نگهداری دندان به جای کشیدن و جایگزینی با دندان مصنوعی است.

این درمان چگونه انجام می شود؟
در داخل ریشه دندان کانال هایی موجود است که حاوی بافت نرمی به نام پالپ است. پالپ شامل عروق خونی، اعصاب و بافت زمینه ای است. همین بافت نرم در اصطلاح عامیانه، عصب دندان نامیده می شود. درمان ریشه می تواند در یک یا دو جلسه انجام شود و شامل این مراحل است؛ معاینات اولیه تشخیصی و رادیوگرافی ها تهیه و سپس بی حسی انجام می شود.
پس از بی حس شدن دندان ، حفره ای داخل تاج ایجاد و از وسایل کوچک و ظریف سوهان مانند (به نام فایل) برای خارج کردن پالپ (عروق و اعصاب) و تمیز کردن و شکل دادن کانال های دندان از ناحیه تاج تا انتهای ریشه استفاده می شود. بعد از تکمیل پاک سازی و شکل دهی، کانال های ریشه توسط ماده لاستیک مانندی پر می شود تا فضای کانال های دندان مهر و موم شود. در اکثر موارد روی این فضا پانسمان موقتی جهت بستن حفره قرار داده می شود.
این پانسمان در جلسه بعد توسط دندان پزشک برداشته می شود تا ترمیم نهایی دندان و در صورت نیاز، قرار دادن روکش انجام شود. اگر ساختار دندان جهت نگه داشتن ترمیم کافی نباشد، اندودنتیست یا دندان پزشک وسیله ای را داخل دندان قرار می دهد تا گیرایی کافی جهت قرار دادن ترمیم نهایی تامین شود. تعداد کانال های موجود در ریشه های هر دندان با دندان دیگر فرق دارد، طوری که دندان های جلو معمولا یک یا دو کانال و دندان های عقب سه یا هار کانال دارند.

علائمی که نشان می دهد دندان نیازمند درمان ریشه است، چیست؟
علائمی نظیر درد خود به خودی، درد شبانگاهی، افزایش حساسیت به سرما یا گرما، حساس شدن به احساس درد حین جویدن، تغییر رنگ دندان، ورم کردن، خروج چرک از لثه و دردناک شدن غدد لنفاوی در ناحیه سر و گردن، نشان دهنده نیاز احتمالی دندان به درمان ریشه است. البته لازم است تاکید کنیم که گاهی دندان ها به دلیل وسعت تخریب و پوسیدگی علی رغم فقدان هرگونه علامتی، نیازمند درمان ریشه هستند.

درمان ریشه و عصب کشی چگونه انجام می شود

آیا دندان بعد از معالجه ریشه، تیره می شود؟
در گذشته دندان هایی که درمان ریشه می شدند به مرور زمان تیره می شدند، ولی امروزه با پیشرفت های تکنیکی احتمال این تغییر رنگ ناچیز بوده و اگر اتفاق هم بیفتد، با استفاده از روش های سفیدکردن یا روکش های چینی و لمینت می توان با آن مقابله کرد.

واژه عصب کُشی درست است یا عصب کِشی؟
امروزه پروسه درمان ریشه بسیار حرفه ای تر از گذشته انجام می شود و مراحل درمان شامل خارج کردن پالپ دندان (عصب و عروق)، پاک سازی و شکل دهی کانال ها، ضدعفونی کردن آنها و سپس مهر و موم کردن و پرکردن ریشه با مواد سازگار با بدن است. بنابراین عصب کُشی واژه کاملا غلطی است. در حالی که واژه عصب کِشی اقدام جزئی از مراحل فوق محسوب شده و لفظ درمان ریشه یا درمان کانال ریشه، اصطلاح صحیحی است.

آیا عصب کشی دندان را ضعیف می کند؟
عصب کشی، دندان را ضعیف نمی کند، بلکه پوسیدگی دندان است که باعث ضعیف شدن آن می شود. درواقع دندان های پوسیده نسبت به دندان های سالم به دلیل تخریب ساختار نسج دندان، ضعیف تر هستند. در جریان پرکردن دندان یا عصب کشی، تقریبا تمام ساختارهای آسیب دیده و خراب شده دندان خارج و با ماده پرکردنی مناسب پر می شود.
بعضی از این مواد پرکردنی حتی می توانند ساختار دندان تخریب شده را تقویت هم کنند، بنابراین عصب کشی، دندان را ضعیف نمی کند، بلکه پوسیدگی دندان است که باعث ضعیف شدن آن می شود. البته ساختار دندان ها بعد از عصب کشی به دلایل مختلف از جمله تغییر رطوبت، تاثیر موادی که در پروسه درمان ریشه استفاده می شود و... دچار تغییراتی می شوند، ولی براساس مطالعات، این تغییرات تاثیری در افزایش ضعیف شدن دندان ها ندارند.