با چه راه هایی از پوسیده شدن دندان ها جلوگیری کنیم

مقدمه

داشتن دندانهای سالم و عاری از هر نوع ضایعه از آرزوهای دیرینه انسان بوده است.
 از قدیمی‌ترین و در عین حال از شایعترین مشکلات شناخته شده نزد انسان می‌باشند. وقتی قسمتی از ساختمان سطح دندان خراب شود می‌گوییم دندان فاسد و پوسیده شده است.

در سالهای قبل از میلاد نیز بقراط و ارسطو امراض دهان و دندان را در آثار خود به بحث گذاشته بودند و دستوراتی را برای مقابله با آنها ارائه داده بودند.

اهمیت دندانها

همانطور که می‌دانیم دندانها بزرگترین وسیله برای کمک به عمل گوارش هستند و غذایی که خوب جویده نشوند می‌تواند مشکلاتی در عمل هضم غذا ایجاد نماید.

علل پوسیدگی دندان

برای پوسیدگی دندان علل گوناگونی ذکر شده است. مانند میکروبها، مواد قندی، پلاک دندانی، جنس و وضع قرارگیری دندانها، کمیت و کیفیت بزاق، انواع غذاهای مورد استفاده و عوامل عمومی و ارثی. اما بطور کلی می‌توان گفت چهار عامل اصلی در ایجاد پوسیدگی دندان نقش موثر دارند:

• پلاک میکروبی و فعالیت میکروبی پلاک روی سطح دندان.
• مواد قندی موجود در غذا که در اختیار پلاک قرار می گیرند.

• مستعد بودن سطوح دندان و ضعیف بودن آن در برابر اسید.
• مقاومت شخص و زمان کافی برای ایجاد پوسیدگی.

بدیهی است که حذف هر یک از عوامل چهارگانه فوق امکان بروز پوسیدگی را کاهش داده و یا از بین می‌برد.

مکانیسم ایجاد پوسیدگی

دندانها در حفره دهان قرار دارند، در این حفره بیش از 17 نوع میکروب بطور دائم مشغول فعالیت اند. امروزه کاملا مشخص شده است که پلاک دندانی در بروز پوسیدگی دندان و بیماریهای لثه نقش مهمی را ایفا می‌کند. پلاک میکروبی یک توده بی‌رنگ، چسبنده و غیر قابل رویت است که از تجمع انواع میکروبها و سلولهای موجود در دهان تشکیل می‌شود. این پلاک روی سطوح مختلف دندانها مانند طوق دندان، فواصل دندانها و شیارهای سطح جونده تشکیل می‌شود. چنانچه این پلاک از سطوح دندانها برداشته نشود، می‌تواند باعث ایجاد پوسیدگی و بیماری لثه گردد. بعضی از میکروبهای دهان به سهولت و با سرعت مواد قندی ناشی از مصرف مواد غذایی را به اسید تبدیل می‌نمایند.

مطالعات نشان می‌دهد که پس از مصرف هر وعده غذا در اثر تخمیر باقیمانده مواد غذایی در سطوح مختلف دندان برای مدتی حدود 20 دقیقه در دهان اسید تولید می‌شود. چنانچه یک فرد طی شبانه‌روز سه وعده غذا مصرف نماید، حدود 1 ساعت در دهان او اسید بوجود می‌آید و اگر فردی در بین سه وعده غذایی از مواد غذایی دیگر استفاده نماید در 24 ساعت نزدیک به 2 ساعت بزاق دهانش حالت اسیدی خواهد داشت. حال اگر شخص در رعایت بهداشت و مسواک زدن کوتاهی نماید. پلاک دندانی کاملتر شده و مواد اسیدی تولید شده برای مدت طولانی‌تری در تماس با دندان باقی خواهد ماند. این اسیدها بتدریج ابتدا ضعیفترین و نازکترین نقاط مینای دندان را حل نموده و خود را به عاج دندان که بافتی حساس است می‌رساند. از آن به بعد پیشرفت پوسیدگی دندان با سرعت بیشتری ادامه می‌یابد.

در صورت ایجاد پوسیدگی دندان بیمار بایستی برای درمان آن به دندانپزشک مراجعه نماید. عدم توجه بیمار به این مساله باعث می‌شود که پوسیدگی بتدریج پیشرفت نموده و میکروبهای موجود در آن پالپ دندان (عصب دندان) را تحریک نموده و آن را ملتهب و عفونی نمایند.

پیشگیری از پوسیدگی دندان

• مسواک کردن دندانها توسط مسواک مناسب با روش صحیح در مدت زمان مناسب برای حذف پلاک میکروبی.
• استفاده از انواع نخ دندان و دهان شویه‌هایی که توسط پزشک تجویز می‌شوند.

• کم کردن نظارت بر مصرف مواد قندی در برنامه غذایی.
• عدم استفاده از دخانیات.

• استفاده از فلوراید با روش هالی مختلف و زیر نظر پزشک.
• پوشاندن شیارهای سطح دندان (فیشور سیلانت) برای جلوگیری از گسترش پوسیدگی.

• پر کردن پوسیدگی‌های مختصر به منظور جلوگیری از پیشرفت آن.
• مراجعه منظم به دندانپزشک برای مراقبت از وضعیت دهان و دندان.