تمام تاکید و تلاش علم
دندانپزشکی امروز بر نگهداری دندان‌هاست اما در نهایت ممکن است پوسیدگی
دندان یا بیماری لثه کار را به جایی برساند که دیگر امیدی به نگهداری دندان
نباشد. در چنین حالتی دندانپزشک راه آخر را انتخاب می‌کند: کشیدن دندان
مواردی که می‌توان دندانها را کشید
روزگاری نه‌چندان دور کشیدن دندان اولین و ساده‌ترین راه برای فروکش کردن درد و عفونت دندان بود اما امروز موارد کشیدن در جوامع پیشرفته که دارای فرهنگ بالای بهداشتی هستند محدود به مواردی است که امکان ترمیم و نگهداری دندان به هیچ وجه وجود نداشته باشد. در کتاب‌های علم دندانپزشکی از موارد زیر به عنوان دلایل قابل قبول برای خارج کردن دندان نام برده شده است:
مشکل اقتصادی: اگرچه از مشکل اقتصادی در کتاب‌های دندانپزشکی به عنوان اخرین دلیل برای کشیدن دندان یاد شده است، اما به نظر می‌رسد در کشورهای جهان سوم اصلی‌ترین دلیل خارج کردن دندانهای پوسیده باشد.
پوسیدگی های شدید: شاید شایع‌ترین و قابل قبول‌ترین علت کشیدن دندان، پوسیدگی شدید غیر قابل ترمیم باشد. وسعت پوسیدگی دندان و قضاوت راجع به غیر قابل ترمیم بودن آن بر عهده دندانپزشک است.
نکروز پالپ: دندان‌هایی که دچار عفونت بافت عصبی (پولپیت غیر قابل برگشت) شده‌اند یا بافت عصبی مرده (نکروز پالپ) دارند، و امکان انجام عصب‌کشی (درمان ریشه) برای آنها مهیا نیست، کشیده می‌شوند.
مشکل پریودنتال شدید: یکی از دلایل شایع کشیدن دندان در جوامع محروم و عقب افتاده بیماری پیشرفته لثه است که منجر به تحلیل استخوان و لق شدن لثه میشود؛ تا حدی که امکان نگهداری دندان وجود ندارد.
دلایل ارتودنسی: برخی بیماران که به علت شلوغی و بی‌نظمی دندانها برای درمان ارتودنسی اقدام می‌کنند، ممکن است با نظر دندانپزشک مجبور به خارج کردن برخی دندانها باشند.
دندانهای نهفته: دندانهای نهفته در فک مانند دندان عقل نهفته یا نیمه نهفته در صورتیکه امکان رویش آنها به دلیل کم‌بود فضای کافی امکان‌پذیر نباشد باید کشیده شوند.
دندان‌هایی که با طرح درمان پروتز تداخل دارند: گاه برخی دندانها مانع طراحی و کار گذاشتن مناسب دستگاه‌های پروتزی شامل دست‌دندان کامل، پارسیل یا روکش می‌شوند. موقع چنین تداخلی، کشیدن دندانها پیش از گذاشتن دندان مصنوعی الزامی است.
دندانهای دارای ضایعات پاتولوژیک: اگر دندانها دچار ضایعات پاتولوژیک شوند ممکن است با نظر دندانپزشک کشیده شوند.
دندانهای مبتلا در شکستگی فک: در فردی که دچار شکستگی فک بالا یا پایین شده، دندان‌هایی که شدیدا آسیب‌دیده یا از بافت استخوانی اطراف جدا شده‌اند، ممکن است برای جلوگیری از عفونت کشیده شوند.
قبل از انجام رادیوتراپی: بیمارانی که به خاطر انواعی از تومورهای دهانی مجبور به پرتودرمانی هستند، مجبور به کشیدن دندانهای مشکوک به عفونت و غیر قابل ترمیم خود هستند.
دلایل نکشیدن دندان
حتی در صورتیکه دندانی حائز یکی از شرایط کشیدن دندان باشد، ممکن است به دلیل برخی موارد امکان خارج کردن آنها وجود نداشته باشد و دندانپزشک مجبور باشد کشیدن دندان را تا فروکش کردن شدت مشکل به تاخیر بیاندازد. بیماری‌های سیستمیک کنترل نشده نظیر دیابت شدید و بیماری پیشرفته کلیه، لوسمی، بیماری کنترل نشده و شدید قلبی، فشار خون بالا ممکن است به ممنونعیت نسبی یا مطلق کشیدن دندان منجر شود. بیمارانی که داروهایی نظیر داروهای مهار کننده سیستم ایمنی و شیمی درمانی سرطان یا فاکتورهای خونی ضد انعقاد مصرف می کنند باید با احتیاط مورد عمل جراحی دندان قرار گیرند.
مراقبت های بعد از کشیدن دندان
پس از کشیدن دندان، دندانپزشک موارد زیر را برای کنترل خون ریزی و درد و جلوگیری از عفونت به شما توصیه می‌کند:
– تکه گاز گذاشته شده بر محل دندان کشیده شده را به مدت حداقل نیم ساعت با فشار ملایم فک در دهان نگهدارید.
– از مک زدن و خالی نمودن مکررآب دهان خودداری کنید.
– از خوردن غذاهای سفت و نوشیدنی های داغ در روز اول پرهیز کنید.
– از کشیدن سیگار و پیپ و استفاده از نی برای نوشیدن مایعات تا چند روز خودداری نمائید.
– چند شب اول پس از کشیدن دندان، آن ناحیه را مسواک نکنید اما باقی دندانهای خود را میتوانید مسواک بزنید.
– در روز اول و دوم پس از کشیدن دندان، با استفاده از دهان‌شویه یا آب و نمک رقیق ولرم و یا محلول شستشوی نمکی روزانه چند بار دهان را به آرامی و بدون پمپاژ نمودن شستشو دهید.
– خروج و نشست مقداری خونابه از محل دندان کشیده شده به مدت ۲-۱ روز طبیعی بوده و نیازی به ویزیت دندانپزشکی ندارد.
– در صورت بروز خونریزی در منزل، یک تکه گاز استریل مرطوب شده را بر روی محل دندان کشیده شده گذاشته و با فشار ملایم دهان را ببندید و ضمناً از بیرون دهان، کمپرس سرد (کیسه یخ) نمائید.
– در صورتی که خونریزی شدید و غیر قابل کنترل باشد به کلینیک مراجعه نموده و از گذاشتن داروها و مواد محتلف بر موضع اجتناب کنید.
– در صورت بروز درد از استامینوفن استفاده نمائید و از مصرف داروهای مسکن ضد التهابی مثل آسپرین و بروفن به علت اینکه خاصیت ضدانعقادی دارند، خودداری نمائید.
– در صورت بروز تورم و عفونت با کلینیک تماس بگیرید.
– توجه داشته باشید به علت طولانی بودن زمان بیحسی( معمولاً ۴-۳ ساعت) و بیحس بودن بافتهای نرم اطراف دندان، لب، گونه یا زبان گاز گرفته نشود.
– گاهی اوقات به علت درآمدن لخته خون از حفره دندان کشیده شده، عارضه ای بوجود می آید که اصطلاحاً درای ساکت (حفره خشک) نامیده میشود. این عارضه درد نسبتاً شدیدی داشته و بعد از ۳-۲ روز بوجود می آید. در صورت بروز آن به کلینیک مراجعه نمائید.
– دهان تا چند روز بعد از کشیدن دندان بد طعم بوده و بوی نامطبوعی دارد که طبیعی بوده و نشانه وجود عفونت نیست.
مراقبت های لازم بعد از عمل جراحی دندان
خارج کردن برخی دندانها با روش‌های ساده و معمول امکان‌پذیر نیست و نیازمند انجام جراحی هستند. در طی جراحی دندان پس از برس بافت لثه و برداشت مقداری استخوان توسط دندانپزشک خارج میشود. پس از انجام جراحی دندان رعایت موارد زیر برای کاستن از عوارض عمل، جلوگیری از بروز مشکلات بعدی و بهبودی سریع‌تر، الزامی است:
– بعد از انجام جراحی بر روی جراحت داخل دهان قشر خاکستری رنگی ممکن است دیده شود و دهان تا چند روز بدطعم و بوی نامطبوعی دارد. این حالات طبیعی بوده و نشانگر وجود عفونت نمی باشد.
– روز اول رژیم غذایی مایع یا نرم و سرد داشته باشید و از روز بعد در صورت عدم ناراحتی از غذاهای معمولی می توانید استفاده کنید (با طرف دیگر فک غذا جویده شود).
– صرف مایعات و غذاهای کافی و مقوی بعد از جراحی ضروری بوده و در بهبودی شما تاثیر به سزایی دارد. مراقب باشید از فشار مستقیم لقمه غذایی بر روی ناحیه بخیه زده شده تا یک هفته اجتناب شود.
– تورم و درد بعد از جراحی قابل انتظار است. کاربرد کمپرس سرد (کیسه یخ) از خارج دهان، بعد از جراحی و ادامه آن در روز اول و کمپرس گرم از روز سوم به بعد در کاهش تورم موثر است.
– حداکثر تورم در مدت ۴۸ تا ۷۲ ساعت بعد از جراحی به وجود می آید که از روز چهارم کاهش یافته و طی ۱۰-۷ روز از بین می رود.
– مسواک زدن دندانها از روز بعد از جراحی بدون اشکال بوده و دقت نمایید به مدت یک هفته از مسواک زدن مستقیم بخیه ها خودداری شود.
– یک هفته بعد از عمل جراحی جهت کشیدن بخیه به کلینیک مراجعه نمایید.
نحوه انجام کمپرس سرد و گرم
به کار بستن صحیح کمپرس پس از جراحی های دهان کمک زیادی در کنترل خونریزی و تورم می کند و موجب تسریع در بهبود ناحیه جراحی می گردد.
برای این منظور در ۲۴ ساعت اول پس از جراحی از کمپرس سرد، ۲۴ ساعت دوم بدون کمپرس و از ۲۴ ساعت سوم به بعد از کمپرس گرم استفاده می شود.کمپرس سرد به این ترتیب است که مقداری یخ خرد شده را در یک کیسه پلاستیکی ریخته و آن را داخل یک پارچه خشک می پیچیم تا از تماس مستقیم یخ با پوست جلوگیری شود. سپس آن را ۲۰ دقیقه از بیرون در مجاورت ناحیه جراحی قرار می دهیم و پس از آن ۲۰ دقیقه استراحت می دهیم و این عمل را در ۲۴ ساعت اول پس از جراحی تکرار می کنیم.
در ۲۴ ساعت دوم نه کمپرس سرد و نه گرم انجام شود.در ۲۴ سوم به بعد گرما چه از طریق کمپرس گرم و چه از طریق دهان شویه گرم موجب تسریع در از بین رفتن تورم و بهبودی می شود.کمپرس گرم به وسیله کیسه آب گرم و یا بطری حاوی آب گرم قابل انجام است. نحوه انجام مانند کمپرس سرد است. ضمن این که بایستی مراقبت بود که تماس کیسه یا بطری گرم موجب سوختگی پوست ناحیه نشود.